We wczorajszych wiadomościach usłyszałem, że z powodu osteoporozy i powikłań z nią związanych, umiera w Polsce więcej osób niż ginie w wypadkach. Pokazano badanie densytometryczne ( gęstości kości). Powiedziano kto jest na osteoporozę najbardziej narażony oraz, że problem dotyka nawet kilkunastoletnie osoby. I to jest prawda. Badam młode osoby i mogę stwierdzić, że problem z gęstością i wzrostem kości oraz zmianami reumatycznymi mają już 11. letni chłopcy. Można stwierdzić, że dotyczy to większości badanych.
Konkluzja informacji telewizyjnej była taka – ruch, witamina D3 i wapń. Z tym jednak nie można do końca się zgodzić, ponieważ to nie wystarcza. Dlatego jako fizjolog chciałbym podać kilka ważnych informacji związanych z funkcjonowaniem kości.
Po pierwsze
Kości to tkanki żywe, w nieustającym cyklu tworzenia i rozpadu, w którym uczestniczą dwa rodzaje komórek, osteoklasty i osteoblasty. Osteoklasty niszczą starą tkankę kostną, a osteoblasty budują nową.
Po drugie
Należałoby bardziej precyzyjnie wyjaśnić, że osteoporoza to zjawisko rozrzedzania kości całego organizmu, gdzie redukcji ulega macierz kostna. Obniżona jest zawartość białek, substancji organicznych i wody, podczas gdy poziom wapnia, fosforu i innych minerałów jest najczęściej w normie. A macierz kostna stanowi łącznik między nimi. Dopiero wraz z rozwojem osteoporozy dochodzi do ubytku wapnia, fosforu i innych minerałów macierzy kostnej.
Po trzecie
Istnieje co najmniej kilkanaście kluczowych składników, które są ważne dla utrzymania kości w optymalnym zdrowiu. Są to: wapń, cynk, magnez, fluor, krzem, miedź, bor, fosfor, witaminy: A, C, D, B6, B12, K, kwas foliowy, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, białka.
Po czwarte
Istotnym dla zdrowia kości czynnikiem są również mechanizmy regulujące ich przyswajanie i przemianę związane z funkcją hormonów: parathormonu, kalcytoniny, hormonu wzrostu ( min. dlatego wieczorem nie należy jeść węglowodanów i tłuszczu), żeńskich estrogenów oraz męskich androgenów.
Po piąte
Z reklam słyszymy, że jednoczesne przyjmowanie witaminy D3 oraz witaminy K2 (MK7) powoduje lepsze wchłanianie wapnia w jelicie oraz wbudowywanie go
w kości, a nie odkładanie w tętnicach. Od witaminy K2(MK7) nie należy oczekiwać zbyt wiele, jeśli zastosuje się tylko suplementację, a nie będzie przestrzegać innych zasad.
Po szóste
Mało jest informacji, że konieczna jest również witamina A, ponieważ przy jej braku, witamina D nie zadziała.
Po siódme
Generalnie kiedy spożywamy za mało warzyw, działających zasadowo, za to zbyt dużo produktów kwasotwórczych (mięsa, ryb, produktów zbożowych, nabiału, cukru), doprowadzamy do zachwiania równowagi kwasowo-zasadowej. W celu jej przywrócenia organizm korzysta z magazynu zasadotwórczych składników mineralnych jakimi są kości.
Po ósme
Np. cynk jest mineralnym katalizatorem wszystkich czynników odbudowy w organizmie co oznacza to, że bez cynku osteoblasty ( kościotwórcze) i osteoklasty (kościogubne) nie mogą się rozmnażać. Bez cynku nie ma więc kolagenu, osteokalcyny ani białek macierzy kostnej.
Po dziewiąte
Magnez ma duże znaczenie w budowie organicznej macierzy kości, ponieważ między innymi aktywuje witaminę B6. Niedobór magnezu wiąże się ze spadkiem stężenia kalcytriolu (czynnej postaci witaminy D) we krwi, co powoduje odporność na działanie przyjmowanych dawek witaminy.
Po dziesiąte
Jest mało danych o witaminie B6 w kontekście zapobiegania osteoporozie, a to jedna z kluczowych substancji, wytrzymałości układu kostnego.
Po jedenaste
Nacisk mechaniczny na kości wzmacnia je. Skutecznie zadziała odpowiednio dobrany wysiłek fizyczny, np. trening siłowy, jazda na rowerze, nordic walking, chodzenie po górach. Spacery dają minimalny efekt, a pływanie, żadnego ( nie działa na kość siła). Należałoby wykonać przynajmniej 3 x tygodniowo wysiłek, trwający od 45 minut do jednej godziny.
Według przeprowadzonego badania na grupie 4632 kobiet i mężczyzn spożywanie dużej ilości choliny ( B4) zapewnia dobrą gęstość mineralną kości [Jannike Oyen, Clara Gram Gjesdal, Therese Karlsson et al. Dietary Choline Intake Is Directly Associated with Bone Mineral Density in the Hordaland Health Study. J. Nutr. April 1, 2017 vol. 147 no. 4 572- 578.].
Dużo choliny znajduje się w żółtku jaja, trochę jest także w wątróbce i w rybie. Dla wegetarian najlepszym źródłem choliny są kiełki pszenicy.
Leki przeciw osteoporozie – to związki chemiczne o budowie bardzo zbliżonej do wapnia zawartego w kościach. Organizm wbudowuje więc je w kości tak, jak wbudowuje wapń. Gdy znajdą się w kościach, blokują działanie osteoklastów ( komórki kościogubne), co hamuje lub spowalnia utratę masy kostnej. Zażywając je, poprawiają się wyniki badań gęstości mineralnej kości. Jednak nie poprawiają wytrzymałości kości, a wręcz przeciwnie. Mogą również zakłócać procesy zachodzące w kościach, powodując nawet martwicę. Widać więc by zapobiegać osteoporozie nie wystarczy zadbać tylko o odpowiedni poziom wapnia, witaminy D3 oraz wykonywać wysiłek. Badania naukowe pokazują, że większość
problemów z kośćmi nie wynika z niewystarczającego poziomu wapnia, a raczej z braku innych, niezbędnych kościom, substancji odżywczych. Bo właśnie równowaga tych substancji ma największe znaczenie i dlatego problem jest o wiele bardziej złożony. Z pełną świadomością stwierdzam, że tylko przez systematyczne badanie organizmu na poziomie komórki możemy skutecznie temu zapobiegać. Osteoporoza dotyka nie tylko ludzi po
,,pięćdziesiątce” ale coraz częściej dotyczy dzieci.
